Ekomuzeum Hołe

 

Szlak eksponujący na przestrzeni 13 km walory przyrodnicze, historyczne, architekturę oraz dziedzictwo kulturowe wokół wiosek Romanowa Wola, Dźwiniacz Dolny, Łodyna i Leszczowate.

 

1. Rezerwat cisów „Cisy w Serednicy”, gdzie na terenie 15 ha znajduje się ponad 380 cisów największy z nich liczy 200 lat i ma 46 cm pierścienicy i 10 m wysokości.

 

2. Ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza, na której poznamy rośliny objęte ochroną gatunkową, np.: stanowisko storczyka, olchy kosej, buczyny karpackiej i uprawy leśne. Początek ścieżki w miejscu gdzie występuje dział wód (potoki z Ostrego Działu wpływają do Strwiąża, a dalej przez Dniestr do Morza Czarnego jest doskonałym punktem do przedstawienia bogatej historii tych terenów, gdzie przez wiele wieków przenikające się kultury różnych narodów tworzyły dzieje tych ziem.

 

3. Festyn „Święto Chleba”- coroczna impreza, gdzie w sposób tradycyjny, według dawnej receptury, na liściu chrzanu i kapusty piecze się chleb w piecu opalanym drewnem. Uczestnicy częstowani są takim właśnie chlebem. Imprezie towarzyszą występy zespołów folkowych z Polski, Ukrainy i Słowacji, kiermasze rękodzieła i konkursy.

 

4. Cerkwisko - miejsce po nieistniejącej, greckokatolickiej cerkwi filialnej p.w. św. Paraskewy. Była to cerkiew drewniana, konstrukcji zrębowej zbudowana w dziewiętnastym wieku (1815 lub 1980). Odnowiono ją w 1908 r. We wnętrzu znajdował się ikonostas, malowany przez P. Pawlikowskiego ze szkoły lwowskiej.

W maju 1946 roku po wysiedleniu mieszkańców wioski budowla została opuszczona. Po 1951 roku cerkiew została rozebrana, a ukryte wcześniej dzwony zostały umieszczone w dzwonnicy przy cerkwi w Ustrzykach Dolnych.

 

5. Granica pomiędzy PRL, a ZSRR. Miejsce z dwoma słupami granicznymi upamiętniające granice Polski ustanowione na Konferencji Jałtańskiej.

Dnia 12 maja 1946 roku wszystkich mieszkańców wsi Dźwiniacz Dolny wysiedlono.

W 1951 r. na mocy ustawy dwustronnej pomiędzy PRL, a ZSRR przeprowadzono wymianę terenów przygranicznych, ale Dźwiniacz Dolny odbudował się dopiero po 1959 r.

 

6. Fortyfikacje ziemne. Miejsce po warownym dworze Kmitów. Z całej budowli zachowały się tylko wały o wysokości 2 m , resztki fosy z XVI w. i fundamentów.

Obiekt posiadał fortyfikacje ziemne w kształcie czworoboku, otoczone z trzech stron fosą. Od strony południowej fosę zastąpił strumyk o nazwie Dźwiniacz. Całość obecnie zajmuje powierzchnię 75 x 140 m..

 

7. Kapliczka przydrożna. Murowana kaplica wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku, posadowiona na rzucie ośmioboku. Zewnątrz w narożnikach półkolumny z głowami aniołów na kapitelach. Dach pokryty blachą.

 

8. Kościół w Łodynie. Była drewniana cerkiew greckokatolicka p.w. św. Michała archanioła zbudowana w 1862 r. jest to świątynia orientowana, trójdzielna, konstrukcji zrębowej z niewielką wieżą i przedsionkiem konstrukcji słupowo – ramowej. Całość świątyni obita gontem, natomiast wieża jest szalowana deskami w pionie. Dachy nad każdą częścią są konstrukcji kalenicowej. We wnętrzu znajduje się strop belkowy nad, którym umieszczono chór prowadzący z nawy do prezbiterium otwór został zrobiony w kształcie luku z wykrojem koszowym. Dach nad nawa główną zakończony jest baniastym hełmem, a na jego końcach – nad babińcem zadaszenie wieńczą małe kopułki.

Ikonostas z cerkwi został przewieziony do Muzeum w Łańcucie. Obok kościoła dzwonnica parawanowa z reliefem św. Antoniego.

 

9.Chyża bojkowska – drewniana zagroda jednobudynkowa , półtora lub dwutraktowa .

Mieściły się w niej pomieszczenia mieszkalne, gospodarcze i inwentarskie. Do budowy użyte zostały czworobocznie obciosane belki. Budynek jest bielony, a szpary między szwałami zostały przed malowaniem wypełnione gliną.

 

10. Kopalnia ropy naftowej . Na terenie kopalni znajdują się kiwony, kieraty i zbiorniki do magazynowania ropy naftowej oraz gazoliniarnia.

W.J. Klimkiewicz podaję, że kopalnia w Łodynie powstała w 1860 roku. Eksploatacja ropy trwa do dnia dzisiejszego.

 

11. Cerkiew greckokatolicka cerkiew w Leszczowatem - obecnie kościół rzymskokatolicki.

We wnętrzu zachowały się fragmenty ikonostasu końca XVIII w, ikony z XIX carskie i diakońskie wrota z I polowy XIX i kilka XIX wiecznych zabytkowych elementów. Wewnątrz podziwiać można oryginalną polichromie z 1937 r. Obok budowli drewniana szkieletowa dzwonnica . W pobliżu cerkwi zachował się grób Edmunda z Krainki Krasińskiego literata i uczestnika powstania listopadowego.

 

12 . Dwór w Brelikowie. Z dawnego XIX wiecznego złożenia dworsko-ogrodowego zachowało się tylko parę lip drobno i szeroko- listnych.

 

13. Cerkiew greckokatolicka w Wańkowej - obecnie kościół rzymskokatolicki. Budowla została przeniesiona w 1985 r. z Ropienki.

 

14. Cerkwisko w Serednicy - miejsce po cerkwie pod wezwaniem Opieki Matki Bożej . Cerkiew w 1984 roku została przeniesiona do Rozdziela koło Gorlic, gdzie służy do dziś jako cerkiew prawosławna

 

15. Dwór w Serednicy w miejscu dawnego murowanego dworu w stylu willowym utworzona została Posiadłość Ziemska Serednica. Obecnie komfortowy ośrodek wypoczynkowy.

 

Ekomuzeum „Hoszów-Jałowe”

 

Trasa liczy około 8 km. Początek trasy: krzyżówka – Jałowe, tutaj ustawiono mapkę całej ścieżki. Trasa biegnie wzdłuż głównej drogi , gdzie znajduję się przydrożne kamienne krzyże. Za ostatnim z krzyży położone są ruiny dawnych zabudowań dworskich , obok stara zabudowa drewniana. W tym miejscu ścieżka zbacza z głównej drogi i polną szosą zmierza w kierunku ruin dawnej kaplicy grobowej, od której droga prowadzi w stronę koszowa do punktu, gdzie znajduje się tablica informacyjna o bitwach i wydarzeniach historycznych związanych z tą miejscowością. Główny punkt informacyjny zlokalizowany jest przy Szkole Podstawowej w Hoszowie.

 

Opracował:

Agata Bałchan / ZETO-Rzeszów