Jodłówka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, w gminie Pruchnik. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Jodłówka jest położona w odległości 4 km od Pruchnika, na zachodnich krańcach gminy. Rozciąga się na przestrzeni 5 km wzdłuż doliny potoku Jodłówka, dopływu rzeki Mleczki oraz na malowniczych pierwszych wzniesieniach północnej krawędzi Pogórza Dynowskiego, gdzie widnieją stoki pasma Bukowego Grabu z Mechową Górą (447 m n.p.m.) znajdujące się już na granicy gminy. Na urokliwym terenie stara zabudowa wsi, zachowana w stosunkowo dużym stopniu, stanowi w połączeniu z nowym budownictwem swoiste piękno. W centrum szkoła podstawowa imienia Ignacego Łukasiewicza, obok budynek wielofunkcyjny, w którym znajduje się ośrodek zdrowia, biblioteka, sklep. W pobliżu wybudowany okazały Dom Strażaka. Nieco wcześniej wzniesiono budynek OSP w Jodłówce Parcelacji. Ziemia tej wsi jest zasobna w złoża ropy naftowej i gazu. Prace górnicze prowadzi Sanockie Górnictwo Nafty i Gazu. W grudniu 1996 roku została tam poświecona figura św. Barbary – wybudowana przez pracowników tegoż górnictwa. Wieś korzysta z gazociągu, telefonizacji. Na wzgórzu pośród pól w otoczeniu okazałych drzew stoi kościół parafialny – Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia, odwiedzane przez liczne pielgrzymki wiernych. Jodłówka jest dużą wsią. Zajmuje powierzchnię 1213 ha. Obecnie liczy 1822 mieszkańców i 353 gospodarstw.
Wieś posiada stary rodowód sięgający, co najmniej XIV wieku. W aktach grodzkich znajduje się wzmianka o lokowaniu wsi Skokowej (Jodłówka vel in Skokowa – 23 maja 1465). Nie była to nowa lokacja, lecz tylko sadowienie kmieci "na wolach" na nowych łanach leśnych gdzie wraz z założeniom wsi mieszkańcy mieli prawo karczować las i brać pod uprawę grunta dotąd nie zagospodarowane. Skokowa leżała pod lasem (górna część obecnej wsi Jodłówka). Dziś ani w tradycji miejscowej, ani w żadnej nazwie, ani w mapach katastralnych śladu ze Skokowej nie pozostało. Skokowa wymieniana w źródłach łączona jest z Jodłówką i Świebodną. Od I poł. XV wieku wieś wchodziła w skład dóbr rodu Pruchnickich herbu Korczak i ich spadkobierców. W XV i XVI wieku Jodłówka nazywała się jedynie dolna część dzisiejszej Jodłówki gdzie istniał młyn. Wzmiankowane też są stawy. W XVI wieku dobra Pruchnickich uległy rozdrobnieniu i przechodziły – głównie drogą wiana w ręce innych rodaków. Na początku XVII wieku Jodłówka była własnością Anny z Pileckich Kostkowej (potem Opalińskiej), a później w 1651 roku – Maksymiliana Aleksandra Trzcińskiego, łowczego Sochaczewskiego, zmarłego w 1653 roku. Wieś od początku swego istnienia posiadała znaczny odsetek ludności ruskiej i mimo poświadczonego istnienia cerkwi w XV wieku ludność ruska należała do parafii w Rozborzu Okrągłym. Ludność wyznania rzymskokatolickiego należała do parafii w Pruchniku. Tak było do roku 1908. W 1782 roku proboszcz Pruchnika ks. Tomasz Brzezicki wybudował w Jodłówce murowaną kaplicę w miejscu pierwotnie drewnianej, gdzie znajdował się łaskami słynący obraz Matki Bożej. W 1785 roku Jodłówka liczyła 340 mieszkańców wyznania rzymskokatolickiego. O liczbie mieszkańców innych wyznań niewiadome, ale o wiek później stanowili oni niespełna 12% mieszkańców Jodłówki. Z połowy XIX wieku zachowała się mapa katastralna wsi. Jodłówka była wówczas własnością Edwarda Zakliki. Jego majątek ziemski liczył 340 mórg roli, 74 morgi łąk i pastwisk oraz 446 mórg lasu. Zabudowa wiejska rozciągała się wzdłuż potoczku na obszarze jak obecnie. Główna droga wiejska biegła mniej więcej tym samym, co obecnie szlakiem, ale tylko w części wsi. Przy krzyżówce do Świebodnej odchodziła w stronę przeciwna droga do Pruchnika. Nie było obecnej głównej drogi dojazdowej z Pruchnika do miejsca, z którego skręca się w drogę do kościoła, gdyż ta część wsi stanowiła obszar dworski z murowaną zabudową; dwór, oficyna, budynki gospodarcze, stajnie i zaznaczony na mapie budynek przy drodze do Świebodnej i Rozborza (mogła to być karczma). Na obszarze dworskim istniał młyn oraz dwa duże stawy. Później teren ten uległ całkowitemu przekształceniu, zachowały się jedynie ślady stawów. Zabudowa wiejska w połowie XIX wieku była w całości drewniana. W 1857 roku Jodłówka liczyła 622 mieszkańców i rozciągała się na obszarze 2046 morgów niższoaustryjackich (łącznie z obszarem dworskim). W 1864 roku ks. Antoni Gierad rozpoczął budowę kościoła na wzgórzu obok kaplicy. Kościół pw. Matki Bożej Pocieszenia został poświęcony w 1871 roku. Był to kościół filialny parafii w Pruchniku. W 1907 roku biskup J. S. Pelczar utworzył parafię w Jodłówce, w skład, której weszła Świebodna i Wola Rzeplińska. W II poł. XIX wieku nieopodal sanktuarium założono cmentarz. Cerkiew filialna istniała jeszcze w I poł. XIX wieku, później została rozebrana. We wsi znajdowała się szkoła jednoklasowa utworzona w 1864 roku. U schyłku XIX wieku Jodłówka liczyła 900 mieszkańców, z czego 800 było wyznania rzymskokatolickiego, a 100 greckokatolickiego.
Na początku XX wieku wieś znajdowała się w posiadaniu Włodzimierza Bieniewskiego i była jego własnością aż do II wojny światowej włącznie. W 1902 roku Jodłówka liczyła 1201 mieszkańców i 193 domy. W okresie międzywojennym właściciel Włodzimierz Bieniewski przeprowadził parcelację obszaru dworskiego. Tereny te nadal określane są mianem "Parcelacja". Całkowita dewastacja zespołu dworskiego nastąpiła po II wojnie światowej. Jodłówka jest godna odwiedzenia nie tylko z uwagi na malownicze tereny, ale przede wszystkim na znajdujące się tam Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia – miejsce duchowego wzrastania. Zespół Sanktuarium Maryjnego znajduje się na górze św. Marii. Ma ciekawą architekturę i bogatą historię. Kościół w stylu neogotyckim z lat 1864-1871. W ołtarzu głównym znajduje się łaskami słynący obraz MBP pochodzący przypuszczalnie z XVII wieku. Opodal świątyni kościółek z 1772 roku, oraz XVIII-wieczna kapliczka nad źródełkiem. Wewnątrz niej studzienka z wodą od dawna uważana za uzdrawiającą. Oprócz sanktuarium Jodłówka posiada jeszcze jedną zabytkową kapliczkę znajdującą się w pobliżu szkoły, datowaną na XIX wiek. Odwiedzając Sanktuarium Maryjne w Jodłówce nie można pominąć znajdującego się w pobliżu cmentarza, na którym znajdują się mogiły straconych przez okupanta hitlerowskiego – górnika, rozstrzelanego przez Wehrmacht 4 czerwca 1944 r. oraz dwóch rolników rozstrzelanych w Świebodnej 19 grudnia 1940 roku. Jest tam również mogiła z tablicą pamiątkową dla uczczenia trzech partyzantów: Józefa Pieszko, Franciszka Zająca i Edwarda Cichego, zabitych przez hitlerowców w walce 24 lipca 1944 roku w Pruchniku. Mogiłą opiekują się rodziny i młodzież szkolna. Źródło: wikipedia.org
|
