Klimkówka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Rymanów. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Historia
Miejscowości: Klimkówka, Iwonicz, Rymanów w XIII w. należały do Iwonia z Goraja h. Korczak – sędziego Chełmskiego, posła Kazimierza Wielkiego, – wydelegowanego do Tatarów, tuż przed wojną, by uzgodnić z nimi pokój. Miał on też posiadłości w ziemi jasielskiej, tak jak i jego potomek Dymitr z Goraja. Notatka kronikarska w księdze "Status Ecclesiorum" z roku 1638 wspomina o kościółku św. Krzyża istniejącym w Klimkówce już około 1349 roku. Właścicielem Klimkówki w XIII w. była rodzina Gorajskich. , a ostatnim z tej rodziny właścicielem był Dymitr z Goraja, podskarbi wielki koronny, a potem Dobiesław Oleśnicki (Dobiesław z Oleśnicy) h.Dębno (zm. 1440) - wojewoda sandomierski, uczestnik bitwy pod Grunwaldem i dowódca oblężenia Malborka, budowniczy nowego zamku w Rymanowie, fundator kościołów. Został właścicielem dóbr Rymanowa i Klimkówki dzięki małżeństwu z Katarzyną, córką podskarbiego koronnego Dymitra z Goraja. W 1413 r. odbył się ślub Katarzyny i Dobiesława. W 1441 r. – po śmierci Dobiesława, właścicielką Klimkówki została jego żona, Katarzyna Gorajska Oleśnicka, a następnie syn Andrzej Sienieński i wnuk Wiktoryn.
W 1537 r. – kolejnym właścicielem został Zbigniew Sienieński, kasztelan sanocki. Po Sienińskich h. Dębno wieś przekazana została Bobolom h. Leliwa. Z rodziny tej wywodził się – obok późniejszego świętego Andrzeja Boboli (zm. w 1631 r.) – także Andrzej Bobola – podkomorzy wielki koronny. Wojciech Bobola (sekretarz królewski) – (zm. 5 kwietnia 1631), posiadał wsie Klimkówkę, Ladzin i Wisłoczek. Celem wyrównania długu w sumie 20.000 złp., zaciągniętego u Andrzeja Drohojowskiego, odstąpił mu Wojciech w 1614 r. wsi Iwonicz, Klimkówkę, Ladzin i Wisłoczek. Jeden z przedstawicieli tej rodziny, Krzysztof Bobola był wraz z Wojciechem Bobolą fundatorem kościoła w Klimkówce.
W 1730 r. właścicielem Klimkówki był Józef Kanty Ossoliński h. Topór (1707 – 1780), konfederat barski. Po nim Klimkówkę otrzymała jego córka, Anna Teresa Potocka z Ossolińskich (zm. w 1803 r.), która w 1760 r. wyszła za mąż za Józefa Potockiego, krajczego wielkiego koronnego. W 1793 r. sprzedała ona Klimkówkę wraz z sąsiednim Iwoniczem Michałowi Ostaszewskiemu h. Ostoja (zm. 1816), skarbnikowi owruckiemu, ożenionemu z Marią Krynicką, a potem z Marią Zielińską. Od tego momentu, aż do 1945 dobra w Klimkówce należały do rodziny Ostaszewskich.
Historia XIX-XX w.
Po Michale Ostaszewskim, konfederacie barskim wieś dziedziczyli kolejno jego synowie: Kazimierz (1756-1845) i Józef (1765-1854), następnie ich bratanek Teofil Wojciech Ostaszewski (1807-1889), a po Teofilu jego syn Stanisław (1862-1915). Ostatnim właścicielem majątku był syn Stanisława, Józef (1904-1989).
Stanisław Ostaszewski, scharakteryzowany w pamiętnikach wybitnego polskiego chemika, prof. Kazimierza Klinga, jako człowiek o "umyśle na wskroś twórczym, pionierskim, wynalazczym" był inicjatorem i sponsorem szeregu nowatorskich przedsięwzięć. W odziedziczonym po ojcu Teofilu majątku w Klimkówce uruchomił m.in. eksperymentalną produkcję węgla aktywnego, produktu który szybko miał się stać podstawą i motorem rozwoju wielu nowoczesnych gałęzi przemysłu. Była to nie tylko pierwsza w Polsce, ale – jak podkreśla prof. Kazimierz Kling – w ogóle pierwsza na świecie fabryka węgla aktywnego. Do spółki z kanadyjskim przemysłowcem McGarvey'em założył też w Klimkówce jedną z pierwszych w Polsce kopalni ropy naftowej. Jego majątek ziemski w Klimkówce był wysoko uprzemysłowiony. Założył w nim m.in. fabrykę nawozów sztucznych (superfosforatu kostnego).
Jak zanotował w 1942 r. we wspomnieniach cytowany wyżej Kazimierz Kling, w Klimkówce był stary dwór pamiętający odległe czasy: "Świadczą o tym sędziwe topole, posadzone kiedyś w należytej odległości od domu. Dziś mając kilkumetrowe obwody formalnie wciskają się w dom, a na pewno podtrzymują jego fundamenty jak na dłoni, na swych potężnych korzeniach" - pisał Kling we wspomnieniach, przechowywanych obecnie w Bibliotece Ossolineum we Wrocławiu. Dwór Ostaszewskich stanowił interesujący zespół architektoniczny. Od północy był parterowy z wysokim dachem gontowym (zob. fotografia). Od wschodu miał przybudówkę murowaną z mansardami na pierwszym piętrze, skąd roztaczał się widok w kierunku Rymanowa i na górę Kalwarię. Od południa miał werandę z balkonem na pierwszym piętrze z widokiem na park z sadem i stawami. Dwór spłonął niedługo po II wojnie światowej (obecnie na jego miejscu stoi wybudowany w ostatnich latach dwór "Ostoia").
W czasie wojny właściciele dworu współdziałali z AK
Dnia 25 maja 1944 r. z wyroku niemieckich władz okupacyjnych zastrzelono 10 Polaków (komunistów z PPR) za zabitego koło Klimkówki Werschutzmanna Michela Maksymowa z WS Ausbildungslager w Iwoniczu. W sierpniu 1944 r. żołnierze Wermachtu rozstrzelali w Klimkówce Jana Wacława Holewińskiego kierownika kopalni, i 4 rolników z rodziny Puchalskich.
15 września 1944 r. do Klimkówki weszły wojska radzieckie.
Archeologia
Tereny między Iwoniczem, a Rymanowem były zasiedlone w okresie neolitu, o czym świadczą znalezione tu narzędzia.
Toponimika nazwy
Nazwa miejscowości ze względu na końcówkę dzierżawczą, pochodzi od Klimka właściciela tego terenu. I tak w 1436 r. spotykamy nazwę Klimkowa, 1518 Klimkowa Wola lub Klimkowka, w 1589 Klimkowa. Istnieje jednak druga wersja pochodzenia nazwy. Wg niej "Klimkówka" pochodzi od słowa "klękać" (związane jest to z legendą o znalezieniu krucyfiksu, przy którego wyoraniu nawet woły poklękały - opisane niżej).
Etnografia
Okolice Krosna były terenem niemieckiego (zob. Głuchoniemcy) osadnictwa średniowiecznego, zapoczątkowanego przez króla Kazimierza Wielkiego, które następnie kontynuował książę Władysław Opolczyk.
Zabytki
Kościół filialny pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Pana Jezusa Ukrzyżowanego – wybudowany w 1868 r. Powstanie świątyni związane jest z miejscowymi legendami o cudownym znalezieniu krucyfiksu, przy którego wyoraniu nawet woły poklękały. Kościółek Św. Krzyża istniał, zanim Klimkówka stała się parafią w roku 1453. Najdawniejsza notatka kronikarska w księdze "Status Eclesiorum" z roku 1638 wspomina o kościółku istniejącym już około 1349 roku. Remontowany i przebudowany w 1890 r., 1938 r. i latach 80. XX w. W jego wnętrzu, w wykonanym w drewnie, w 1869 roku, w stylu neobarokowym ołtarzu głównym, umieszczono cudowną figurę Jezusa Ukrzyżowanego – krucyfiks pochodzący z II poł. XVII w. Obok kościoła wg wiernych uzdrawiające źródełko. Wody z Klimkówki wykorzystywane są w Iwoniczu Zdroju.
Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła wzniesiony w 1854 r., wg projektu miejscowego majstra ciesielskiego Floriana Waisa. Przebudowany i remontowany w II poł. XIX w. i pocz. XX w. Wnętrze ozdobione secesyjną polichromią z 1906 r., autorstwa lwowskiego malarza Tadeusza Popiela. Cenym zabytkiem kościoła, odkrytym podczas renowacji w 1997 roku, jest obraz "Wizja św. Jana na Patmos" z 1529 roku, przedstawiający wizerunek Matki Boskiej Apokaliptycznej koronowanej przez anioły, w aureoli słońca. Jest to późnogotycka, środkowa część tryptyku ołtarzowego, którego pozostała część znajduje się w Muzeum Archidiecezjalnym w Przemyślu. Obiekt oparty na tradycyjnej dla świątyń drewnianych konstrukcji, w swej formie i rozplanowaniu nawiązuje do murowanej fary w Rymanowie.
Związani z Klimkówką;
Andrzej Bobola (podkomorzy)
Dymitr z Goraja
Iwonia z Goraja
Zbigniew Sienieński
Katarzyna Oleśnicka z d. Gorajska
Dobiesław Oleśnicki
Anna Teresa Potocka z Ossolińskich
Józef Kanty Ossoliński
Michał Ostaszewski
Kazimierz Ostaszewski z Zarszyna
Józef Ostaszewski
Emma Ostaszewska
Kazimierz Ostaszewski
Teofil Wojciech Ostaszewski
Stanisław Ostaszewski
Józef Feliks Ostaszewski
Izabella Zielińska
Kazimierz Wais
Turystyka
Szlaki piesze – ścieżka spacerowa:
Ścieżka krajoznawcza - żółta. Rymanów-Zdrój – Iwonicz-Zdrój (przez Klimkówkę). Czas przejścia całej ścieżki 2,5 godziny.
Szlaki rowerowe:
Szlak rowerowy czerwony. Szlak między Zdrojami – 24 km. Pętla: Klimkówka, Rymanów Rymanów-Zdrój, Bałucianka, Iwonicz-Zdrój i powrót do Klimkówki.
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Klimk%C3%B3wka_%28wojew%C3%B3dztwo_podkarpackie%29
|
