Gładyszów (dodatkowa nazwa w j. łemkow. Ґлaдышiв, trb. Gładysziw) – wieś w gminie Uście Gorlickie w powiecie gorlickim.
Leży w sercu Beskidu Niskiego, na południowy wschód od Magury Małastowskiej. Jej zabudowania ciągną się z północnego wschodu na południowy zachód wzdłuż doliny potoku Gładyszówka. Znajduje się tu bar, poczta, apteka, stadnina koni huculskich, kursują autobusy do Gorlic i do Koniecznej.
Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Narodzenia Świętego Jana Chrzciciela, należącej do dekanatu Gorlice, diecezji rzeszowskiej.
We wsi działa też parafia prawosławna (również pod wezwaniem Narodzenia św. Jana Chrzciciela), należąca do dekanatu Nowy Sącz diecezji przemysko-nowosądeckiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
W Gładyszowie, w pobliżu drogi do Banicy, znajdują się dwie drewniane cerkwie:
parafialna greckokatolicka pod wezwaniem Wniebowstąpienia Pańskiego z 1938;
prawosławna (dawniej unicka) pod wezwaniem Narodzenia św. Jana Chrzciciela z 1857, parafialna.
W okolicy Gładyszowa znajdują się dwa cmentarze wojenne z czasów I wojny światowej. Jeden z nich, cmentarz nr 55, znajduje się około 200 m od drogi prowadzącej na Magurę Małastowską. Drugi znajduje się na zboczu Popowych Wierchów, na wschód od przysiółka Wirchne.
Historia
Początkowo wieś nazywała się Kwoczeń (wielu mieszkańców nazywało się Kwoczka). Obecna nazwa pochodzi od nazwiska właścicieli całej górnej doliny rzeki Ropy – polskich zasłużonych w bojach rycerzy Gładyszów z Szymbarku oraz założycieli w tym terenie wielu miejscowości.
Pierwsze wzmianki pisane pochodzą z 1629 (wymienione są 3 gospodarstwa oraz właściciel wsi, Wielopolski) jednak szacuje się, że wieś została założona pod koniec XVI w. W latach 1778–1779 wybudowano bitą drogę z Gorlic przez Gładyszów do Koniecznej. W 1890 wieś liczyła 720 mieszkańców.
Według Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder około roku 1900 wieś liczyła 123 domy. Spis wymienia 311 mężczyzn i 301 kobiet; 14 osób wyznania rzymskokatolickiego, 576 osób wyznania greckokatolickiego oraz 22 Żydów. Przynależność etniczna to Rusini (Łemkowie) – 598 osób oraz Polacy – 14 osób.
Podczas I wojny światowej Gładyszów był ziemią niczyją, na Magurze Małastowskiej swe pozycje mieli Austriacy, Rosjanie natomiast zajęli Rotundę i Popowe Wierchy. Wieś, będąca stale pod obstrzałem, uległa niemal całkowitemu zniszczeniu.
27 listopada 1918 w Gładyszowie odbył się duży wiec Łemków, gdzie powołano Ruską Radę, która podporządkowała się tzw. Ruskiej Narodowej Republice Łemków z władzami we Florynce.
W 1921 w Gładyszowie zanotowano 11 rzymskich katolików, 491 grekokatolików i 5 Żydów. W okresie międzywojennym w wyniku schizmy tylawskiej część grekokatolików dokonała konwersji na prawosławie.
Przed II wojną światową wieś liczyła około 220 domów. W 1945 utworzono tu posterunek MO. 6 lipca 1946 wieś została przejęta przez oddział UPA, wszyscy milicjanci zginęli. W 1947 łemkowscy mieszkańcy Gładyszowa zostali wysiedleni na Ziemie Zachodnie w ramach Akcji Wisła, pozostało tylko 6 rodzin mieszanych. Po 1956 wielu wysiedleńców powróciło do rodzinnej wioski. Obecnie we wsi jest 100 domów.
W latach 1934-1954 i 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Gładyszów. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Źródło: Wikipedia.org
|
